ชื่อของพลอยสเปสซาร์ไทต์ นั้นจะสะกดเป็น Spessartite หรือ Spessartine ก็ได้ จะอ่านได้ว่า สเปสซาร์ไทต์ หรือ สเปสซาร์ทีน
แต่คำว่า สเปสซาร์ไทต์ มาจากชื่อ “สเปสซาร์ต” (Spessart) ซึ่งอยู่ในแคว้นบาวาเรียตะวันตกเฉียงเหนือในเยอรมนี
สเปสซาร์ไทต์ เรียกอีกอย่างว่า สเปสซาร์ไทต์การ์เนต (Spessartite Garnet) หรือกล่าวได้ว่าสเปสซาร์ไทต์คือพลอยโกเมนหรือการ์เน็ต (Garnet) อีกชนิดหนึ่งนั้นเอง แต่เป็นการ์เน็ตที่มีสีส้มไปจนถึงส้มออกแดง หรือเรียกอีกอย่างว่า เป็นการ์เน็ตสีรูตเบียร์
สีส้มของสเปสซาร์ไทต์เกิดขึ้นออกมาตามธรรมชาติ โดยสีส้มนี้มาจากแร่แมงกานีส และแร่เหล็กที่เจือปนนั้นทำให้มีสีออกแดงหรือน้ำตาล แต่เพราะว่าสเปสซาร์ไทต์ดูดกลืนรังสีบางชนิดได้ จึงมักทำให้มีสีออกส้มปนอยู่เสมอ ตามพื้นฐานโครงสร้างแร่
สเปสซาร์ไทต์เป็นการ์เน็ตที่ไม่ค่อยเป็นที่รู้จักตัวหนึ่ง เพราะไม่มีคุณสมบัติเหนือกว่าการ์เน็ตชนิดอื่น
แต่สเปสซาร์ไทต์ไม่เหมือนกับพลอยชนิดอื่นๆ ตรงที่สเปสซาร์ไทต์มักไม่ได้รับการปรับปรุงคุณภาพพลอยด้วยวิธีการใดๆ เลย
สีของสเปสซาร์ไทต์
สเปสซาร์ไทต์มีตั้งแต่สีส้มอมเหลือง ไปจนถึง สีส้มอมน้ำตาล หรือสีแดงอมส้ม โดยสีที่มีค่าที่สุดคือสีส้มปนสีแดง
สีของสเปสซาร์ไทต์เป็นแบบไอโอโครมาติก (ideochromatic) หมายความว่า มีสีเกิดขึ้นโดยองค์ประกอบพื้นฐาน ซึ่งองค์ประกอบนั้นคือแมงกานีสที่ทำให้เกิดสีส้ม หากนำแมงกานีสออกไปพลอยก็จะไม่เป็นสเปสซาร์ไทต์อีกต่อไป ดังนั้นสเปสซาร์ไทต์จึงมีสีพื้นฐานเพียงสีเดียวคือสีส้ม แต่สีส้มนี้อาจถูกดัดแปลงเล็กน้อยโดยการผสมกับเหล็กในรูปของอัลมันดีน (Almandine) ทำให้ได้สีแดงที่เข้มขึ้น
การส่องแสงสว่างของสเปสซาร์ไทต์
เนื่องจากสเปสซาร์ไทต์มีสีส้มถึงแดงส้ม จึงดูดีที่สุดภายใต้แสงจากหลอดไส้ เมื่อซื้ออัญมณีใดๆ ก็ตาม การขอตรวจสอบพลอยภายใต้แหล่งกำเนิดแสงที่หลากหลายก็นับว่าเป็นสิ่งที่ควรทำเสมอ เพราะถ้าหากซื้อไปแล้วคุณไม่ชอบก็จะไม่คุ้มค่า
ความสะอาดของสเปสซาร์ไทต์
สเปสซาร์ไทต์ตามแหล่งซื้อขายพลอยส่วนใหญ่มีความสะอาดพอสมควร ดังนั้นแล้วมันมีความเป็นไปได้สูงที่คุณจะได้ครอบครองพลอยที่สะอาดตาตามที่คุณต้องการ แต่มีข้อยกเว้นอยู่คือสเปสซาร์ไทต์สีส้มแมนดารินจากนามิเบีย ซึ่งมักมีเส้นใยไทโรไดต์ (tirodite) ขนาดเล็กที่ไม่มีสี ทำให้พลอยมีลักษณะไม่ค่อยสดใสเท่าไหร่ หากมีเส้นใยนี้ปริมาณเพียงเล็กน้อยแล้วผลที่ได้คือจะได้สเปสซาร์ไทต์ที่ค่อนข้างดูสวยงามเลยทีเดียว เพราะมันจะช่วยบดบังจุดบกพร่อง และปล่อยให้สีส้มแทนเจอรีนเปล่งประกายทั่วทั้งหน้าของพลอยได้อย่างสวยงาม
การเจียระไนสเปสซาร์ไทต์
โดยทั่วไปพลอยสเปสซาร์ไทต์จะได้รับการเจียระไนคล้ายกับพลอยชนิดอื่นๆ โดยมีการเจียระไนเป็นรูปร่างมาตรฐานได้อย่างทรงไข่ ทรงหมอน สามเหลี่ยม ทรงมรกต หรือรูปร่างอื่นๆ ได้ โดยไม่มีปัญหาเรื่องการวางแนวตอนเจียระไน เพราะไม่มีสีอื่นผสม จึงทำให้ออกแบบวางแผนเจียระไนได้ง่าย
โดยทั่วไปแล้ว หากพลอยหยาบมีรูปร่างที่เท่ากันก็จะทำให้ได้การเจียระไนที่ดี สเปสซาร์ไทต์ที่เจียระไนหลังเบี้ยนั้นก็มีให้เห็นบ้างในบางโอกาส แต่มักจะพบเป็นสเปสซาร์ไทต์สีส้มแมนดารินจากนามิเบีย
ราคาสเปสซาร์ไทต์
หนึ่งในแหล่งที่ขึ้นชื่อเป็นพิเศษสำหรับสเปสซาร์ไทต์คุณภาพสูงคือเหมือง Little Three ในแคลิฟอร์เนีย
โดยทั่วไปแล้วสเปสซาร์ไทต์ที่ขุดได้ในนามิเบียจะเรียกว่า แมนดารินการ์เน็ต และจำหน่ายในราคาสูง
แทนซาเนียยังเป็นผู้ผลิต Spessartine คุณภาพสูงรายใหญ่อีกด้วย
ราคาขายปลีกของสเปสซาร์ไทต์เกรดสูงสุดอาจสูงถึง 2,500$ ต่อกะรัต แต่อย่างไรแล้ว คุณก็ยังสามารถหาสเปสซาร์ไทต์ระหว่าง 100$ -1,000$ กะรัตได้
ราคาของสเปสซาร์ไทต์นั้นขึ้นอยู่กับคุณภาพเช่นเดียวกับอัญมณีทั่วไป แต่พบว่าสเปสซาร์ไทต์ของไนจีเรียมักขายปลีกในราคา 100$ –250$ ต่อกะรัต ในขนาดเล็ก 1–4 กะรัต ขณะที่ขนาด 15–20 กะรัต ราคาอาจสูงถึง 900$ ต่อกะรัต
ราคาของสเปสซาร์ไทต์สีส้มแมนดารินที่หายากจากนามิเบียจะยิ่งมีค่าสูงขึ้น โดยพลอยขนาดเล็ก 1-2 กะรัต มีราคาสูงถึง 800$ ต่อกะรัต และถ้าหากขนาดมากกว่า 5 กะรัต ราคาอาจขยายตัวสูงกว่า 1,000$ ต่อกะรัต
ขนาดพลอยสเปสซาร์ไทต์
ในขณะที่สเปสซาร์ไทต์ขนาด 100 กะรัตขึ้นไปนั้นมักเป็นที่รู้กันว่ามาจากทั้งบราซิลและมาดากัสการ์ แต่จริงๆ แล้วสเปสซาร์ไทต์ขนาด 15–20 กะรัต นั้นก็หายากแล้ว โกเมนสเปสซาร์ไทต์สีส้มจากนามิเบียที่มีเนื้อพลอยดีๆ ขนาดมากกว่า 5 กะรัต ก็หายากด้วยเช่นกัน
แหล่งที่มาของสเปสซาร์ไทต์ ได้แก่ อัฟกานิสถาน บราซิล แคลิฟอร์เนีย มาดากัสการ์ โมซัมบิก เมียนมาร์ นามิเบีย ไนจีเรีย ปากีสถาน ศรีลังกา และแทนซาเนีย
สเปสซาร์ไทต์เกิดขึ้นแบ่งได้ตามแหล่งกำเนิดจากสี โดยแบ่งเป็น 3 แบบหลักๆ ได้แก่ แบบที่สีส้มสว่างสดใสซึ่งมาจากไนจีเรีย (Nigeria, Ramona, CA) แบบสีส้มแดงเข้มที่มาจากไนจีเรียอีกเช่นกัน และแบบสีส้มแมนดารินจากนามิเบีย (Namibia)
การเลียนแบบสเปสซาร์ไทต์
สเปสซาร์ไทต์ไม่เคยถูกสังเคราะห์ขึ้น แต่พบว่ามีการทำลอกเลียนแบบอยู่จำนวนมาก มีการใช้พลอยแท้ธรรมชาติที่ใช้แทนสเปสซาร์ไทต์ ได้แก่ เช่น เฮสโซไนท์ โกเมน (Hessonite garnet) และของเลียนแบบที่มนุษย์สร้างขึ้นมาก็จะเป็นพวกแก้ว
การดูแลรักษาสเปสซาร์ไทต์ คือ ทำความสะอาดด้วยผ้าชื้นๆ อุ่นๆ หลีกเลี่ยงความร้อนหรือกรด
ความเชื่อเกี่ยวกับสเปสซาร์ไทต์
ผู้ที่สวมใส่สเปสซาร์ไทต์จะมั่นใจในตัวเองมากขึ้น ยังใช้เพื่อกระตุ้นกระบวนการวิเคราะห์ของจิตใจได้อีกด้วย
ทางด้านสุขภาพ สเปสซาร์ไทต์ ใช้ในการรักษาอาการแพ้แล็กโตส รักษาโรคที่เกิดจากกระบวนการเผาผลาญแคลเซียม
ราศีประจำสเปสซาร์ไทต์ ได้แก่ สิงห์ พิจิก ธนู
อ้างอิงเนื้อหา:
http://www.palagems.com/spessartite-buying-guide
https://www.starlanka.com/gemstones/spessartite/