หมวดหมู่: บทความทั่วไป

หากคุณกำลังมองหาพลอยแท้ธรรมชาติที่มีลักษณะคล้ายทับทิมแต่ราคาย่อมเยา ลองพิจารณาหาสปิเนล ที่ทั้งยังให้ความทนทาน ค่อนข้างแข็ง และมักมีความใสและแวววาวดีกว่าทับทิมอีกด้วย

สปิเนลเป็นแร่อัญมณีที่ดึงดูดใจและมีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ เป็นแร่ที่มีความแข็งมาก สปิเนลได้รับความนิยมในหมู่นักสะสมและพ่อค้าเพชรพลอยทั่วโลกเพราะประกายงดงาม เป็นพลอยเนื้ออ่อนที่มีความแข็ง และมีสีสันหลากหลาย คำว่าสปิเนล มาจากภาษากรีกที่แปลว่า ประกาย เพราะสีแดงเพลิงของสปิเนลนั้นเอง

เพราะความที่สปิเนลเป็นอัญมณีที่แข็งแกร่งจึงเหมาะต่อการนำไปทำเครื่องประดับได้ทุกประเภท มีความแข็งระดับ 8 ซึ่งยังแข็งกว่าโกเมนหรือทัวร์มาลีน ทำให้สปิเนลเป็นอัญมณีอีกตัวเลือกที่เหมาะนำไปทำแหวนหมั้น เพราะไม่ต้องกังวลเกี่ยวกับการดูแลหรือต้องแต่งพลอยเหมือนอย่างทับทิมและแซปไฟร์ เนื่องจากสปิเนลเป็นพลอยที่ไม่ต้องผ่านการปรับปรุงคุณภาพพลอย

สปิเนลมักก่อตัวเป็นโครงสร้างสามเหลี่ยมที่ไม่สามารถสังเคราะห์ขึ้นมาได้ สปิเนลจึงเป็นอัญมณีแท้ที่พบได้ตามธรรมชาติเท่านั้นและหาได้ยาก

การใช้นำสปิเนลมาใช้แทนทับทิมนั้นได้รับความนิยม อีกทั้งยังพบว่ามงกุฎที่มีชื่อเสียงระดับโลกที่เคยมีการระบุว่าใช้ทับทิมนั้น จริงๆ แล้วมีการค้นพบภายหลังว่าทับทิมเหล่านั้นเป็นสปิเนล ไม่ใช่ทับทิม
เช่น ในช่วงกลางคริสต์ศตวรรษที่ 14 มี “มงกุฎอิมพีเรียลสเตต” ของราชวงศ์อังกฤษ ได้ใช้ทับทิมเจ้าชายดำ (Black Prince’s Ruby) ขนาด 170 กะรัต ขนาดประมาณไข่ไก่ เป็นส่วนประกอบสำคัญด้วย ซึ่งจริงๆ แล้วคือสปิเนล

และทับทิมติเมอร์ (Timur Ruby) ในสร้อยคอของสมเด็จพระราชินีนาถวิกตอเรียก็ไม่ใช้ทับทิมตามชื่อเรียกอีกด้วยเช่นกัน แต่เป็นสปิเนลสีแดงขัดมัน 352.54 กะรัต แบบไม่มีเหลี่ยมเพชร

สปิเนลสีแดงมักถูกเข้าใจผิดว่าเป็นทับทิมเนื่องจากความงามและรูปลักษณ์ที่คล้ายคลึงกันอย่างน่าทึ่ง

สปิเนลธรรมชาติแท้ๆ มักไม่ได้รับความนิยมเท่าที่ควร เพราะว่าคนมักสับสนกับสปิเนลสังเคราะห์ที่ใช้ทำแหวนหรือเครื่องประดับพลอยที่ราคาไม่แพง และสปิเนลธรรมชาติก็ยังไม่มีออกจำหน่ายในปริมาณมาก จึงไม่เป็นที่รู้จักและก็ไม่ได้รับการโฆษณาอย่างแพร่หลายเหมือนอัญมณีชนิดอื่นๆ แต่อย่างไรแล้วผู้ค้าอัญมณีและนักสะสมอัญมณีก็มักชื่นชอบสปิเนลกันอยู่แล้ว

ในศตวรรษที่ 20 สปิเนลเป็นอัญมณีที่ไม่ค่อยได้รับความนิยมเพราะไม่ค่อยมีใครรู้จัก จนกระทั่งปี 1783 เมื่อนักแร่วิทยาชาวฝรั่งเศสชื่อ Jean Baptiste Louis Rome de Lisle ได้แยก Spinel ออกจากพลอยตระกูลคอรันดัม (Ruby) ทำให้สปิเนลกลับมามีความนิยมขึ้นมาบ้าง และมีความต้องการมากขึ้น แต่คนก็ยังมีความรู้เกี่ยวกับสปิเนลเพียงเล็กน้อยเท่านั้น

ความเชื่อเกี่ยวกับสปิเนล
สปิเนล ช่วยลดความถือตนและทำให้ผู้สวมใส่เอาใจใส่ผู้อื่นมากขึ้น กระตุ้นให้เกิดความรักจับใจเหมือนหินสีแดงเพลิง และมักใช้เพื่อให้ความรักยั่งยืน เพิ่มความมีชีวิตชีวา เติมพลังงานที่ใช้ไป และบรรเทาอาการอ่อนแรง

แหล่งที่มาหลักของสปิเนลคือพม่าและศรีลังกา ส่วนท้องถิ่นอื่นๆ ได้แก่ ไทย กัมพูชา แทนซาเนีย รัสเซีย ทาจิกิสถาน และเวียดนาม การค้นพบสปิเนลมักเป็นผลพลอยได้จากการค้นหาทับทิมและไพลิน

ราศีประจำสปิเนล ได้แ่ก่ ราศีมังกร หรือเป็นอัญมณีประจำเดือนสิงหาคม

สปิเนลมีสีต่างๆ เช่น น้ำเงิน ชมพู ลาเวนเดอร์ ส้ม และดำ แต่สปิเนลสีแดงเป็นสีที่มีมูลค่ามากที่สุด

หรือกล่าวได้ว่าสปิเนลมีทุกเฉดสี ยกเว้นสีเขียวและสีเหลืองบริสุทธิ์ สีที่สำคัญคือสีแดงสดแบบทับทิมพม่า ซึ่งคล้ายกับสีแดงเลือดนกทับทิมพม่า และสีน้ำเงินแบบดอกคอร์นฟลาวเวอร์ก็ได้รับความนิยมตามมาอย่างเท่าเทียมกัน ตามด้วยสีชมพูสดใส (Jedi Hot pink) สีม่วง (Lavender, Lilac) สีส้ม และสีเทา

สปิเนลสีแดง: สปิเนลสีแดงเป็นสปิเนลที่มีค่ามากสุด มีลักษณะคล้ายทับทิมคุณภาพสูง สปิเนลสีแดง มักทำการค้นหาที่พม่า เป็นแหล่งค้นหาหลัก

ในเดือนกันยายน 2015 เข็มกลัดหรือจี้สปิเนลสีแดงถูกขายในราคา 1,362,702 เหรียญสหรัฐ ณ การประมูลแห่งหนึ่งในลอนดอนที่ชื่อว่า Bonhamds โดยได้รับการตั้งชื่อว่า “Hope Spinel” ซึ่งมาจากทาจิกิสถานและได้มีการตั้งราคาประมูลต่อกะรัตที่สูงที่สุด

สปิเนลสีชมพู: มีลักษณะคล้ายแซปไฟร์สีชมพูแต่มีราคาน้อยกว่าประมาณ 20-30%

สปิเนลสีส้ม: มีช่วงสีตั้งแต่สีส้มเหลืองไปจนถึงส้มแดง

สปิเนลสีน้ำเงิน: หากเป็นสปิเนลสีน้ำเงินอ่อนนั้นหายาก สปิเนลสีนี้มักจะออกสีเทาหรือมืดมาก ยิ่งถ้าหากเป็นสีน้ำเงินเข้มธรรมชาติที่แต่งด้วยโคบอลต์นั้นหายากเป็นพิเศษและเป็นที่ต้องการของนักสะสม โดยทั่วไปพลอยเหล่านี้มักมาจากศรีลังกาหรือเวียดนาม

สปิเนลสีม่วงลาเวนเดอร์และไวโอเล็ต: มักจะพบเป็นโทนสีอ่อน แต่ก็ยังเป็นสีม่วง

สปิเนลสีดำ: สปิเนลสีดำนี้เป็นทางเลือกที่ดีสำหรับผู้ที่ต้องการใช้พลอยสีดำที่เป็นสีธรรมชาติ มักพบในประเทศไทยและเป็นสปิเนลที่มีราคาต่ำที่สุด เนื่องจากมีธาตุเหล็กสูงจึงเป็นพลอยที่ดึงดูดแม่เหล็กได้ด้วย

สปิเนลสตาร์: เป็นพลอยหายาก อาจพบเป็นสีแดง ม่วง น้ำเงิน เทา หรือดำ มีแฉก 4 แฉก หรือ 6 แฉก

อ้างอิงเนื้อหา
https://th.wikipedia.org/wiki/ทับทิมเจ้าชายดำ
https://en.wikipedia.org/wiki/Timur_ruby
https://stri.cmu.ac.th/article_detail.php?id=67
https://www.forbes.com/sites/anthonydemarco/2015/09/05/rare-50-carat-hope-spinel-up-for-auction-with-310000-estimate/?sh=272cc53c6795https://www.mays.com.au/pages/spinel-natural-gemstone-jewellery

อะความารีนเป็นอัญมณีประจำเดือนมีนาคม และยังเป็นอัญมณีสำหรับวันครบรอบปีที่ 16 และ 19 และเป็นพลอยเนื้ออ่อน (Semi-precious Stones) ที่ได้รับความนิยมมากที่สุดอีกชนิดหนึ่ง และมีราคาย่อมเยา

อะความารีนเป็นตัวเลือกที่นักออกแบบอัญมณีสมัยใหม่ชื่นชอบ เพราะขุดพบค่อนข้างง่าย ทำให้มีการนำไปใช้อย่างแพร่หลาย เป็นของตระกูลเบริล อะความารีนมีสีฟ้าจากการเจือสีธาตุเหล็กในองค์ประกอบทางเคมี มีระดับความแข็งที่ดีซึ่งช่วยป้องกันรอยขีดข่วน ค่าความแข็งของอะความารีนอยู่ที่ประมาณ 7.5 – 8 มีค่าความถ่วงจำเพาะ ประมาณ 2.72 มีสีฟ้าอมเขียวไปจนถึงสีน้ำเงิน-เขียว มีสูตรเคมีคือ Be3Al2Si6O18 ธาตุที่ให้สีคือ ธาตุเหล็ก (Fe)

อะความารีนอยู่ในตระกูลเบริล เป็นแร่เบริลเลียมอะลูมิเนียมซิลิเกต ซึ่งพลอยอื่นๆ ที่อยู่ในตระกูลเดียวกันก็มีมรกต (emerald) เป็นเบริลสีเขียว มอร์กาไนต์ (morganite) เป็นเบริลสีชมพูไปจนถึงสีพีช เฮลิโอดอร์ (heliodore) เป็นเบริลสีเหลืองถึงสีเหลืองทอง บิกซ์ไบท์ (bixbite) เบริสีสีชมพูไปจนถึงสีแดง โกเชไนต์ (goshenite) เป็นเบริลสีใสหรือไม่มีสี ดังนั้นแล้วหากอัญมณีเบริลใดๆ ที่ไม่ใช่สีฟ้าก็จะไม่ใช่อะความารีน

คำว่าอะความารีนมาจากภาษาละติน “Aqua” แปลว่า น้ำ “Mare” แปลว่า ทะเล ชื่อเรียกอะความารีนจึงบ่งชี้ถึงสีที่คล้ายกับน้ำทะเลนั่นเอง

อะความารีนเป็นตัวแทนของน้ำทะเล ชื่อมีความหมายว่า “น้ำทะเล” เป็นที่รู้จักในฐานะอัญมณีของกะลาสีเรือเพื่อให้เดินทางข้ามทะเลที่มีพายุได้อย่างปลอดภัย อะความารีนยังหมายถึงความซื่อสัตย์ ความกล้าหาญ และมิตรภาพ อะความารีนเป็นอัญมณียอดนิยมที่คนนำไปทำเป็นเครื่องประดับมาหลายพันปี

ตามความเชื่อที่ผ่านมาหลายศตวรรษ มีการนำอะความารีนมาใช้เป็นเครื่องรางของขลังในการป้องกันอุบัติเหตุและอันตรายต่างๆ และอะความารีนยังช่วยนำพาความสงบ แก้ไขความฟุ้งซ่าน ทำให้มีแต่ความสุขกายสบายใจ ช่วยให้มีความอดทนสูง ก่อให้เกิดความกล้าหาญ และขจัดความเกียจคร้านทั้งปวง

สีของอะความารีน

สีของอะความารีนมีตั้งแต่สีฟ้าอ่อน สีฟ้าน้ำทะเล ไปจนถึงสีน้ำเงินเข้ม สีเข้มมีราคามากที่สุด ยิ่งเป็นสีน้ำเงินที่อิ่มตัวลึกยิ่งเป็นที่ต้องการมากและมีค่ามากที่สุด เกณฑ์ที่สำคัญที่สุดในการประเมินราคาอะความารีนคือความเข้มของสี แม้ว่าผู้ซื้อบางรายอาจชอบพลอยอะความารีนที่มีสีเขียวอ่อนระยิบระยับ แต่พลอยที่มีค่าที่สุดคือพลอยสีน้ำเงินที่สะอาด มีความใสบริสุทธิ์

คุณภาพของสีมีผลต่อราคาอะความารีนอย่างมากที่สุด มีอะความารีนบางสีเป็นสีฟ้าที่มีโทนสีเทาแกมมาซึ่งพบได้ในอะความารีนจากโมซัมบิก หรืออะความารีนที่มีสีเขียวแกมแบบ Seaform อาจเป็นที่ต้องการอย่างมาก ในขณะที่อะความารีนแกมสีเขียวบางชนิดอาจมีมูลค่าน้อย

อย่างไรก็ตาม อะความารีนมีสีน้ำเงินอมเขียวไปจนถึงสีฟ้าอมเขียวนั้น หากเมื่อได้รับความร้อนขจัดสีเหลืองออกไปแล้วมักจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำเงิน

แหล่งที่พบอะความารีน
หากเป็นช่วง 100 ปีที่ผ่านมา แหล่งผลิตอะความารีนคุณภาพดียอดนิยมนั้นอยู่ที่ซานตามาเรีย (Santa Maria) ตอนกลางของรัฐฮิวกรังจีดูซูว รัฐทางใต้สุดของประเทศบราซิล หรือ ประเทศมาดากัสการ์ แหล่งที่ดีอื่นๆ ได้แก่ ไนจีเรีย โมซัมบิก แซมเบีย ปากีสถาน แทนซาเนีย แถบเทือกเขาอูราลในประเทศรัสเซีย เวียดนาม ยังมีประเทศอื่นๆ อีกหลายประเทศที่พบและผลิตอะความารีน เช่นในที่อเมริกา ซึ่งส่วนใหญ่มาจากโคโลราโดและแคลิฟอร์เนีย แต่อาจไม่ได้พบมากเท่าบราซิลหรือมาดากัสการ์ โดยอะความารีนจะพบในหินเพกมาไทต์ (Pegmatite) และในหินแกรนิต (Granite)

ราคาของอะความารีน

โดยทั่วไปอะความารีนมีราคาตั้งแต่ 20-600 ดอลลาร์ต่อกะรัต ตามคุณลักษณะของสีและความลึกของพลอย สีฟ้าแกมเขียวเป็นที่ต้องการอย่างมาก ในขณะที่สีอื่นๆ ที่มีสีเขียวมักจะทำให้ราคาน้อยกว่า และมักจะได้รับความร้อนเพื่อขจัดส่วนประกอบสีเหลืองที่เป็นสาเหตุทำให้มีสีเขียวออก

ความสะอาดก็ยังมีผลต่อราคาของอะความารีนอย่างมากด้วยเช่นกัน
พลอยอะความารีนมักพบขนาดค่อนข้างใหญ่ ดังนั้นขนาดจึงไม่มีผลต่อราคามากอย่างพลอยชนิดอื่นๆ และเนื่องจากการที่อะความารีนมีสีอ่อนกว่าพลอยชนิดอื่นๆ จึงทำให้มองเห็นตำหนิต่างๆ ได้ง่ายในเนื้อพลอย ดังนั้นแล้วความใสของพลอยกลับมีผลต่อราคาอย่างมาก

แต่ในวงการอัญมณีได้จัดให้อะความารีนเป็นอัญมณีไทป์วัน (Type 1) ซึ่งเป็นการจัดประเภทคุณภาพของอัญมณีว่ามีความ “สะอาดตา” เพราะพลอยอะความารีนส่วนใหญ่นั้น “สะอาดตา” กล่าวคือ ไม่มีสิ่งเจือปนที่มองเห็นได้ อะความารีนที่มีคุณภาพดีที่สุดคือเม็ดที่สะอาด และปราศจากการเจือปนที่มองเห็นได้ ซึ่งแตกต่างจากอัญมณีชนิดอื่นๆ ซึ่งเป็นตระกูลเบริลเช่นเดียวกันอย่างมรกต พลอยอะความารีนมีความใสและใสเป็นเลิศ ส่องประกายแวววาว ผู้ซื้อส่วนใหญ่มักจะเลือกซื้ออะความารีนเพราะคุณสมบัติดังกล่าว แต่ก็พบว่ายังมีเหตุผลอยู่บางประการที่คนเลือกซื้ออะความารีนที่มีตำหนิ

อะความารีนขนาดเล็กกว่า (น้อยกว่า 5 มม.) มักจะมีสีอ่อนกว่าขนาดที่ใหญ่กว่า เนื่องจากขนาดเล็ก จะจำกัดความสามารถในการแสดงสีฟ้าที่เข้มขึ้น เหมาะกับการนำไปใช้เป็นพลอยข้างเสริมพลอยเม็ดที่ใหญ่กว่า

ยังพบว่าพลอยสีฟ้าที่เป็นที่นิยมเช่นเดียวกัน คือ โทแพซสีฟ้าหรือสีน้ำเงิน ซึ่งมีลักษณะคล้ายคลึงกับอะความารีน
แต่มีข้อแตกต่างกันคือความหนาแน่น ซึ่งสามารถทดสอบโดยการยกพลอยดูได้ หากเป็นโทแพซจะหนักกว่า และโทแพซส่วนใหญ่มักจะมีสีเข้มเกินไปที่จะเป็นอะความารีน

การที่จะระบุว่าพลอยอะความารีนเป็นอะความารีนแท้หรือทำเลียนแบบนั้นยาก หากไม่ใช่อุปกรณ์ตรวจสอบ มีสปิเนลสังเคราะห์ที่ใช้ทำเลียนแบบอะความารีน การแยกสารสามารถทำได้ด้วยเครื่องวัดการหักเหของแสงไดโครสโคป (dicroscope) หรือตัวกรอง Hanneman aqua

การใช้น้ำอุ่นและสบู่ทำความสะอาดอะความารีนจะเป็นสิ่งที่ปลอดภัยเสมอ หากคุณวางแผนที่จะใช้เครื่องทำความสะอาดอัลตราโซนิก (ultrasonic) หรือระบบไอน้ำ (steam cleaner) ต้องตรวจสอบให้แน่ใจว่าพลอยไม่มีของเหลวเจือปนหรือแตกหักด้วย เพราะการทำความสะอาดด้วยวิธีนี้อาจทำให้เกิดการแตกหักได้ โดยทั่วไปแล้ว อะความารีนไม่ควรสัมผัสความร้อน แต่ถ้าหากต้องสัมผัสกับแสงสีก็จะยังคงตัวอยู่

การเจียระไนก็มีความสำคัญเนื่องจากพลอยตระกูลเบริลมีมีดัชนีการหักเหของแสงต่ำ ทำให้ต้องเน้นคุณภาพการเจียระไนยิ่งขึ้น อะความารีนจำนวนมากถูกเจียระไนให้ตื้นเกินไปจนเปิดช่องหน้าต่างออกไปทางพาวิลเลียนของอัญมณีอะความารีนที่ได้รับการตัดหรือเจียระไนได้อย่างถูกต้องจะสามารถมีความแวววาวที่โดดเด่นได้

อ้างอิงเนื้อหา:
https://th.wikipedia.org/wiki/อะความารีน_(สี)https://en.wikipedia.org/wiki/Aquamarine_(gem)http://chan.nfe.go.th/jew/003Month.htmlhttps://www.moregems.com/pages/aquamarine-guidehttps://www.diamondere.com/blog/a-buyers-guide-to-aquamarine-rings-natural-aaaa-vs-aaa-vs-aa/